Θεωρία
Άρθρα-Διαλέξεις-Δημοσιεύσεις-Συνεντεύξεις
Γιώργος Κόρδης, "Το έρρυθμον της ζωγραφικής τέχνης των βυζαντινών"
Στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. βρέθηκε ο διεθνούς φήμης ζωγράφος και καθηγητής Γιώργος Κόρδης, χθές 11 Δεκεμβρίου και ώρα 6:00 μ.μ. στα πλαίσια του μαθήματος του καθηγητή Λάμπρου Σιάσου. Ο τίτλος της εισήγηση του καταξιωμένου δασκάλου της βυζαντινής ζωγραφικής ήταν «Από το ρυθμό της βυζαντινής ζωγραφικής στο έρρυθμον της πόλης».
Στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. βρέθηκε ο διεθνούς φήμης ζωγράφος και καθηγητής Γιώργος Κόρδης, χθές 11 Δεκεμβρίου και ώρα 6:00 μ.μ. στα πλαίσια του μαθήματος του καθηγητή Λάμπρου Σιάσου. Ο τίτλος της εισήγηση του καταξιωμένου δασκάλου της βυζαντινής ζωγραφικής ήταν «Από το ρυθμό της βυζαντινής ζωγραφικής στο έρρυθμον της πόλης».
Γιώργος Κόρδης, "Η Αγιότητα στη ζωγραφική τέχνη της Ορθοδ. Εκκλησίας"
Το θέμα, που θα επιχειρήσω ν’ αναπτύξω, είναι το εξής: «ο ρυθμός ως εικαστικός τρόπος εξεικονίσεως του Αγίου σε συνάρτηση με τη σημαντική του ορθόδοξου ναού». Κατ’ αρχάς, θα κινηθούμε θεολογικά, αλλά στη συνέχεια θα χωρήσουμε σε μια εικαστική ανάλυση. Το θέμα μας λοιπόν άφορα την εξεικόνιση του Αγίου, την εξεικόνιση των Αγίων γενικότερα, διότι ο Άγιος για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι μια αφηρημένη έννοια αλλά πάντοτε είναι πρόσωπο συγκεκριμένο.
Το θέμα, που θα επιχειρήσω ν’ αναπτύξω, είναι το εξής: «ο ρυθμός ως εικαστικός τρόπος εξεικονίσεως του Αγίου σε συνάρτηση με τη σημαντική του ορθόδοξου ναού». Κατ’ αρχάς, θα κινηθούμε θεολογικά, αλλά στη συνέχεια θα χωρήσουμε σε μια εικαστική ανάλυση. Το θέμα μας λοιπόν άφορα την εξεικόνιση του Αγίου, την εξεικόνιση των Αγίων γενικότερα, διότι ο Άγιος για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι μια αφηρημένη έννοια αλλά πάντοτε είναι πρόσωπο συγκεκριμένο.
«Μυστράς. Τότε που οι Εικόνες…»
Από τις εκδόσεις Ακρίτας κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Γιώργου Κόρδη, «Μυστράς. Τότε που οι Εικόνες…».
Πρόκειται για έναν οδηγό για την ανακάλυψη των θησαυρών που κρύβουν οι Εικόνες του Μυστρά. Στο βιβλίο αυτό οι Εικόνες περιγράφονται και αναλύονται εικαστικά και θεολογικά. Όπως θα πει στη συνέχεια ο Καθηγητής Γιώργος Κόρδης, αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου αποτέλεσε μία εκδρομή με τους φοιτητές της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από τις εκδόσεις Ακρίτας κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Γιώργου Κόρδη, «Μυστράς. Τότε που οι Εικόνες…».
Πρόκειται για έναν οδηγό για την ανακάλυψη των θησαυρών που κρύβουν οι Εικόνες του Μυστρά. Στο βιβλίο αυτό οι Εικόνες περιγράφονται και αναλύονται εικαστικά και θεολογικά. Όπως θα πει στη συνέχεια ο Καθηγητής Γιώργος Κόρδης, αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου αποτέλεσε μία εκδρομή με τους φοιτητές της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΡΔΗΣ: «Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΓΓΕΛΟΣ»
Γύρω στα 19 είναι όταν ανακαλύπτει τη ζωγραφική κι από τότε αφοσιώνεται. Κρατά στο χέρι το μολύβι, το γυροφέρνει αρκετή ώρα για να ζεσταθεί, να βρει το ρυθμό του. Αγγίζει το χαρτί για να το νιώσει και χάνεται. Ξεκινά ένα άλογο ταξίδι σε σχήματα που ρέουν αγαπητικά και σε γραμμές ευαίσθητες ή πιο έντονες. Μέσα σε πέλαγα χρωμάτων, δημιουργεί ανεξάντλητα.
Γύρω στα 19 είναι όταν ανακαλύπτει τη ζωγραφική κι από τότε αφοσιώνεται. Κρατά στο χέρι το μολύβι, το γυροφέρνει αρκετή ώρα για να ζεσταθεί, να βρει το ρυθμό του. Αγγίζει το χαρτί για να το νιώσει και χάνεται. Ξεκινά ένα άλογο ταξίδι σε σχήματα που ρέουν αγαπητικά και σε γραμμές ευαίσθητες ή πιο έντονες. Μέσα σε πέλαγα χρωμάτων, δημιουργεί ανεξάντλητα.
Επίσκοπος Ποζάρεβατς και Μπρανιτσέβου Ιγνάτιος (Μίντιτς), "Η Θεολογική Βάση της Ζωγραφικής του π. Σταμάτη Σκλήρη"
1. Η ανανέωση της βυζαντινής ζωγραφικής στις αρχές του 20ού αιώνα χάρη στον Φώτη Κόντογλου εξαρχής κινήθηκε σε αισθητικά κυρίως πλαίσια. Σε αντιδιαστολή προς την αναγεννησιακή και τη σύγχρονη ζωγραφική, η βυζαντινή ζωγραφική, ως προς την αισθητική, παρουσιάζει μεγάλες διαφορές. Οι αιτίες για τη διαφοροποίηση της βυζαντινής εικόνας από τις άλλες ζωγραφικές τάσεις αναζητήθηκαν παντού εκτός από τη θεολογία. Στη θεολογία της εικόνας δε δόθηκε προσοχή. Αλλά και στις περιπτώσεις που δινόταν προσοχή στη θεολογία της βυζαντινής ζωγραφικής, η θεολογία αυτή ερμηνευόταν κυρίως από την ηθική, δηλαδή την ασκητική άποψη.
1. Η ανανέωση της βυζαντινής ζωγραφικής στις αρχές του 20ού αιώνα χάρη στον Φώτη Κόντογλου εξαρχής κινήθηκε σε αισθητικά κυρίως πλαίσια. Σε αντιδιαστολή προς την αναγεννησιακή και τη σύγχρονη ζωγραφική, η βυζαντινή ζωγραφική, ως προς την αισθητική, παρουσιάζει μεγάλες διαφορές. Οι αιτίες για τη διαφοροποίηση της βυζαντινής εικόνας από τις άλλες ζωγραφικές τάσεις αναζητήθηκαν παντού εκτός από τη θεολογία. Στη θεολογία της εικόνας δε δόθηκε προσοχή. Αλλά και στις περιπτώσεις που δινόταν προσοχή στη θεολογία της βυζαντινής ζωγραφικής, η θεολογία αυτή ερμηνευόταν κυρίως από την ηθική, δηλαδή την ασκητική άποψη.
Βιβλιογραφία
Αυγοτέμπερα με υποζωγράφιση
Το χρώμα ως φως στη βυζαντινή ζωγραφική θεωρία και πρακτική Συγγραφέας: Κόρδης Γεώργιος Δ. Εκδόσεις: ΑΡΜΟΣ Η δομημένη με υποζωγράφιση μορφή, επειδή ακριβώς χαρακτηρίζεται από την ενότητα κι επειδή όλα τα στοιχεία της λειτουργούν αισθητικά στον ίδιο βαθμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από θαυμάσια και ισορροπημένη παρουσία ρυθμού, ο οποίος νοείται ως κατάσταση δυναμικής ισορροπίας, εις τρόπον ώστε ο χώρος και ο χρόνος να αλληλοπεριχωρούνται και να συναπαρτίζουν μία νέα πραγματικότητα, το παρόν... Κι αυτό γιατί η μορφή αυτή δεν χαρακτηρίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις που καταργούν την αγαπητική αλληλοπεριχώρηση και την κοινωνία των ετεροτήτων. Η υποζωγραφισμένη μορφή παρέχει δυνατότητες εξόδου από τον πόλεμο των αντιθέσεων και εισόδου στον κόσμο του θείου κάλλους, στον κόσμο της ησυχίας και της πραγματικής ειρήνης, στην ζωή που υπάρχει πέρα από την ανάγκη και τις συνέπειές της, στο καθαρό και τέλειο Φως της Αθωότητας. |
Εν ρυθμώ
Το ήθος της γραμμής στη βυζαντινή ζωγραφική Συγγραφέας: Κόρδης Γεώργιος Δ. Εκδόσεις: ΑΡΜΟΣ Το πλέον πλήρες εγχειρίδιο για το σχέδιο στην βυζαντινή ζωγραφική. Μοναδική η σύνδεση που κάνει για τις θεολογικές προ-υποθέσεις ενός σχεδίου μιας βυζαντινής εικόνας. |
ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΙΣΜΑ ΕΙΚΟΝΟΥΡΓΙΑ
Συγγραφέας: Κόρδης Γεώργιος Δ. Εκδότης: ΑΡΜΟΣ Περίληψη - Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται πώς η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας αποτελεί το θεμέλιο της εικονογραφικής τέχνης και πώς η θεωρητική διατύπωση για την εικόνα του Χριστού ορίζει την λειτουργία και τον ρόλο του εικαστικού στοιχείου, τα συστατικά στοιχεία του οποίου επίσης αναλύονται στο βιβλίο αυτό. |
ΕΚΦΡΑΣΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ
(ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΝ Συγγραφέας: ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΦΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Η "ΕΚΦΡΑΣΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ" (Βραβείον Ακαδημίας Αθηνών) του Αγιογράφου Φωτίου Κόντογλου, που παρουσιάζουν εις τους αναγνώστες τους εις Δ' Έκδοσιν ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ δεν είναι ένα απλό βιβλίο τέχνης, είναι ένα μνημειώδες έργο, είναι ο μεστός καρπός της αγάπης του προς τον Θεόν, την Παράδοσιν και την λειτουργικήν της τέχνην. Ο ίδιος το αφιερώνει "εις μνήμην των ανωνύμων αγιογράφων...". Εις τας υπερχιλίας σελίδας των δύο τόμων της περιέχεται με απλόν και γλαφυρόν τρόπον διατυπωμένη μία πλήρης και συστηματική κωδικοποίησις όλων των στοιχείων που αφορούν την βυζαντινήν αγιογραφίαν και την τεχνικήν της, όλη η θεωρία και η πράξις της Ορθοδόξου Εικονογραφίας, της οποίας βαθύς μύστης υπήρξε Ο αοίδημος Φώτης Κόντογλου. Εις το "Τεχνολογικόν" μέρος του Α' Τόμου, όπου εκτίθεται ο τρόπος εργασίας του αγιογράφου, διαφαίνεται η μεγάλη γνώσις και πείρα του συγγραφέως ως αγιογράφου. Εις το "Εικονογραφικόν" μέρος εκτίθενται αναλυτικώς και λεπτομερώς όλοι οι εικονογραφικοί τύποι της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Το όλον έργον διαπνέεται από βαθειάν ποιητικήν πνοήν και εισάγει τον ευσεβή αναγνώστην εις τον κόσμον του μυστικού Παραδείσου που εκφράζει η αγιογραφία της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Δεν είναι απλώς ένα τεχνικόν εγχειρίδιον δια τους επιδιδομένους εις τον εικαστικόν τομέα, είναι μια ιερά Βίβλος που διαμορφώνει πιο στέρεον και πιο φωτεινόν ορθόδοξον φρόνημα. (Από την παρουσίαση της έκδοσης) |
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ Συγγραφέας: ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ ΝΑΥΣΙΚΑ Εκδότης: ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Το Βυζάντιο διαδραμάτισε δημιουργικό ρόλο στον τομέα της καλλιτεχνικής έκφρασης και ιδιαίτερα στη ζωγραφική, που είχε την προτεραιότητα έναντι της μνημειώδους ολόγλυφης πλαστικής, γιατί η τελευταία είχε στενά συνδεθεί με τον ειδωλολατρικό κόσμο. Η βυζαντινή τέχνη διακρίνεται για την πρωτοτυπία της και μπορεί να συγκριθεί με την αρχαία ελληνική τέχνη. Εξάλλου, παρά τον υπερβατικό χαρακτήρα της, συνεχίζει την ανθρωποκεντρική παράδοση της αρχαιοελληνικής τέχνης, αφού η ανθρώπινη μορφή αποτελεί το κέντρο βάρους στη σύνθεση του βυζαντινού έργου. Στο βιβλίο αυτό παρακολουθούμε κατ΄ αρχήν την εξέλιξη της παράστασης της ανθρώπινης μορφής. Παρ’ όλο που πιστεύεται ότι η βυζαντινή τέχνη παραμένει αναλλοίωτη μέσα στη μακρόχρονη πορεία της ζωής της, διαπιστώνουμε ότι, υπό την επίδραση ορισμένων πολιτικοοικονομικών συνθηκών, οι μορφές μεταβάλλονται. Άλλοτε μνημειώδεις και ήρεμες, αποκτούν το αρχαίο κάλλος, καθώς ακολουθείται μια τάση κλασική, που αντλεί τα πρότυπά της από την ελληνορωμαϊκή παράδοση, οπότε δημιουργούνται οι λεγόμενες «αναγεννήσεις», και άλλοτε είναι εξαϋλωμένες και εξπρεσιονιστικές, σύμφωνα με μια άλλη, κυρίαρχη τάση στη βυζαντινή τέχνη, που απομακρύνεται συνειδητά από την κλασική παράδοση. Η μελέτη επεκτείνεται και στο θέμα της παράστασης του χώρου, ο οποίος διαμορφώνεται με τρόπο ώστε να αναδεικνύεται ο δυσδιάστατος και υπερφυσικός χαρακτήρας της βυζαντινής τέχνης. Και ο χειρισμός του φωτός και του χρώματος, που αποθεώνονται στο Βυζάντιο, συμβάλλει εξίσου στην απόδοση μιας πνευματικής και υπερβατικής «πραγματικότητας». Τελικός σκοπός της ανάλυσης αυτών των στοιχείων είναι να ανιχνευθεί μέσα από τις εικόνες η βυζαντινή κοινωνία, η ιδεολογία της και γενικότερα η κοσμοθεωρία της, που ήταν κατ’ εξοχήν θεοκεντρική, αλλά ενσωμάτωνε και ουμανιστικά χαρακτηριστικά, τα οποία όμως παρέμεναν επιφανειακά και γι’ αυτό δεν επηρέαζαν ουσιαστικά τις συντηρητικές βυζαντινές δομές. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ) |